Δημοτική Ενότητα Ερυθρών

Η πρώτη ιστορική αναφορά στις Ερυθρές γίνεται από τον Όμηρο. Στη νεότερη ιστορία η πόλη έφερε την ονομασία Κριεκούκι μέχρι το 1928 οπότε μετονομάστηκε σε Ερυθρές. Βρίσκoται στούς βόρειους πρόποδες του Κιθαιρώνα, σε υψόμετρο 480 μέτρων, στα όρια των νομών Αττικής και Βοιωτίας, κοντά στα ερείπια της αρχαίας πόλης των Πλαταιών, πάνω την παλαιά Εθνική Οδό Αθηνών – Θηβών, 60 χλμ. από την Αθήνα. Οι Ερυθρές έχουν όλες τις υπηρεσίες μιας σύγχρονης πόλης χωρίς να έχουν χάσει την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του 19ου αιώνα.

Χαρακτηριστικό είναι το Δημαρχείο της πόλης κτισμένο το 1928 από τον Α. Συγγρό. Το κλίμα της πόλης είναι ξηρό και πολύ καθαρό, ιδανικό για κάθε ηλικία, ενώ από τα νότια περιβάλλεται από ωραίο πευκοδάσος ιδανικό για περιπάτους και αναψυχή.

Η έκταση των Ερυθρών ξεπερνά τα 100.000 στρέμματα το μεγαλύτερο μέρος των οποίων είναι καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Οι Ερυθρές φημίζονται για την παραγωγή δημητριακών και ψωμιού από παραδοσιακούς φούρνους, την παραγωγή κρασιών, μελιού, και πτηνοτροφικών και κτηνοτροφικών προϊόντων (γιαουρτιού, τυριών, κρεάτων, κ.α.).

Στα αξιοθέατα της περιοχής περιλαμβάνεται η Γαργαφία – Κρήνη όπου όπως λέγεται έπαιρνε το μπάνιο της η Θεά Αφροδίτη καθώς και οι εννέα παραδοσιακές εκκλησίες της περιοχής από τις οποίες ξεχωρίζουν ο Άγιος Κωνσταντίνος, η Αγία Τριάδα και η Αγία Παρασκευή με τις πολύ παλιές εικονογραφίες τοίχου που διαθέτουν. Στην ευρύτερη περιφέρεια του χωριού υπάρχουν έντεκα γραφικά και ιστορικά ερημοκλήσια, όπως ο Προφήτης Ηλίας χτίσμα του 13ου αιώνα.

Ο αρχαιολογικός χώρος των Ελευθερών στην παλαιά Εθνική οδό Αθηνών - Θηβών, αμέσως βόρεια της διασταύρωσης προς Βίλλια, περιλαμβάνει τμήμα πεδινής έκτασης και τον βραχώδη λόφο όπου δεσπόζει αρχαίο φρούριο, γνωστό ως Γυφτόκαστρο. Σύμφωνα με την παράδοση οι Ελευθερές ιδρύθηκαν από το Διόνυσο που είχε γεννηθεί σε αυτή την πόλη και επονομαζόταν έτσι Διόνυσος Ελευθερεύς. Οι Ελευθερές αναφέρονται ως βοιωτική πόλη που όμως από τον 6ο αι. π.Χ. πέρασε στην κυριαρχία των Αθηναίων. Την ίδια περίοδο αναφέρεται και η μεταφορά από τις Ελευθερές στην Αθήνα, με πρωτοβουλία του Πεισιστράτου, του ξοάνου του Διονύσου Ελευθερέως που οδήγησε στην ίδρυση του ομώνυμου ιερού στη νότια κλιτύ της Ακρόπολης.

Η επιτελική θέση του φρουρίου στην εσχατιά της αθηναϊκής γης, θέση που ελέγχει το στενό πέρασμα Αθηνών - Θηβών, εποπτεύει τον κάμπο της Οινόης, εντάχτηκε από τους Αθηναίους στον αμυντικό σχεδιασμό της Αττικής του 4ου αι. π.Χ.

Επίσημη εορτή της πόλης είναι η εορτή της τοπικής μητροπόλεως του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου την 25η Μαρτίου κατά την οποία ακολουθείται λαμπρό τελετουργικό, με παρελάσεις και παραδοσιακούς χορούς. Άλλες παραδοσιακές εκδηλώσεις είναι τα κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα και η γιορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Σημαντικές πολιτιστικές πρωτοβουλίες λαμβάνονται από τον σύλλογο «Φίλοι του Έλατου».

Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των Ερυθρών έχει διατελέσει ο τοπικός Γεωργικός Συνεταιρισμός που ιδρύθηκε το 1915, ο οποίος το 1932 πρωτοπόρησε δημιουργώντας εργοστάσιο παραγωγής ρεύματος που ηλεκτροδότησε όλη την πόλη.